YOL ALMAK ÖĞRENMEKTİR

“İthaka’ya doğru yola çıktığın zaman,
dile ki uzun sürsün yolculuğun,
serüven dolu, bilgi dolu olsun.
Ne Lestrigonlardan kork,
ne Kikloplardan, ne de öfkeli Poseidon’dan.
Bunlardan hiçbiri çıkmaz karşına,
düşlerin yüceyse, gövdeni ve ruhunu
ince bir heyecan sarmışsa eğer...”

Kavafis’in İthaka şiirini çok severim. Buraya ilk birkaç mısrasını alıntıladığım İthaka, dilimize Cevat Çapan’ın kazandırdığı, yola, yolculuğa, yolda öğrenerek bilgeleşmeye dair bir güzellemedir.

***

Denizin üzerinde yol almayı da çok severim ama dipte geçirdiğim uzun zamanların, soluk soluğa aştığım yolların gözümde ayrı bir değeri var. Annem arada sırada şaka yollu takılır “sen hiç toprak insanı olamadın...” diye. “Onlardan çok var be anne...” derim, “biri eksik olsa ne fark eder ki...”

O kadar uzun zaman oldu ki bu yola çıkalı. Hani elde küçük bir çanta, içinde üç beş parça eşya ama

bir dünya hayalle çıkılan, sonu pek düşünülmeyen uzun yolculuklar vardır ya, dalışa öyle başlamıştım. Gerçi regülatörden ilk nefesi aldığım yer, pisliğiyle, kokusuyla, çamur rengi suyuyla dalgıçlığa heveslenen birinin hayallerini daha en başında kıracak bir yerdi ya varsın olsun, nasılsa başka yerler de vardı, hele şu yola bir çıkayım gerisi kolaydı. Zamanla yolum nasılsa oralara da düşerdi.

Rumelifeneri’nde Roket Taşı’nın hemen gerisine düşen balıkçı barınağında, derinliğin taş çatlasın 5 m olduğu liman suyundaki acemi nefeslerin üzerinden çeyrek asır geldi geçti. Geriye kalansa binlerce dalış ve dipteki uzun yolda geçen binlerce saat...

***

Dipte uzun zaman geçirince ister istemez aştığınız yol da uzuyor. Beykoz’da Hünkâr Kasrı’ndan girip

meydanda Onçeşme’ye uzanan gezintilerde dipte iki saatten fazla kalıp iki kilometreye yakın yol yaptığım çok olmuştur. Bu gezintiler sırasında derinlik bazen 30 metreyi aşar. Eğer rotam İDO iskelesinin önündeki çukurluktan geçiyorsa yolun önemli bir bölümü derin suda devam eder. Dalış bilgisayarının ekranında dekompresyon tavanı giderek derinleşir. Zaman geçer, yol uzar, torbam şişeyle, kameram görüntüyle dolar. Tek tük kırlangıçla kalkan ve bolca tekir çıkar karçıma. Onçeşme’nin yakınındaki yalıların önüne geldiğimi eşkina taşından bilirim. Gözenekli haliyle kömür cürufuna benzeyen bu kocaman kayalığın içindeki eşkinalar belki de Paşabahçe Koyu’nun ve de Beykoz’un son eşkinalarıdır.

Eşkina taşını bulunca ağır ağır yükselmeye başlarım. Burada da tek tük şişe bulduğum olur. Son zamanlarda torbamı kurşunla da doldurmaya başladım. Dibe takılıp kalmış ağ leşlerinin yaka kurşunları, oltaların iskandilleri de iyi kötü para ediyor. Hem öğrenir hem de fazladan birkaç kuruş kazanırım Beykoz’un dibinde gezinirken.

Ahırkapı’da da durum değişmez. Çekek yerinin hemen önünden dalıp teknelerin açıkta demir

üzerinde bekledikleri alarga yerine doğru giderken deniz tabanı dakikalar boyunca derinleşmemekte inat eder. Suya girdiğim yerde derinlik taş çatlasın 6 metredir, sonra nazlana nazlana 12-13 metreyi bulur. Buraya ulaşana kadar hiç olmazsa 10 dakika geçer. Eğer şişe bulmak ya da yol üzerindeki enkazda yuvalanan istakoz hazretlerine bir selam çakıp iki satır muhabbet için oyalandıysam bu süre daha da uzar. Derken düzlüğün yerini dik bir eğim alır. Ahırkapı sığlığı nihayet sona erer ve derindeki şişe ocağına giden kısa iniş başlar.

Hava lodos esmediğinde burada su berraktır. Karadeniz’in burukluğundan kurtulan su gerçek bir

deniz olur ağzınızda tuz tadı bırakır. Dipteki her türlü pisliğin üzerini adeta ayıbımızı gizlemek ister gibi örten yumuşak mercanlar ve deniz şakayıkları, insan hayalinin ötesinde bir güzellikte olan derin bahçeler yaratırlar Ahırkapı’da ve boğazın birçok başka yerinde.

Sadece toplamak için inmem dibe, gördüklerimi kaydederim, not alırım, görüntülerim. Toprak insanlarının da hemen yanıbaşlarında gözlerden uzak başka bir dünya olduğunu öğrenmelerini isterim. O dünyayı onlara daha iyi anlatmak için daha fazla öğrenmeye zorlarım kendimi. Haliyle yol da zaman da uzar gider bu sonsuz öğrenme anlarında. Denizin öğrencilerine bıkkınlık yakışmaz.

Sabırla yol aldıkça daha çok öğrenirsiniz denizden ve derinlerden. Dalışın bitmesi öğrenmenin de bittiği anlamına gelmez. Sonsuz öğrenme fırsatları sunan derinlere bir sonraki yolculukta ders kaldığı yerden devam eder.